3. Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (1920-1950)

1. Milli Edebiyat şiirinin genel özellikleri:

• Şiirde millî ölçü olan hece ölçüsü kullanılmıştır.

• Yeni Lisan hareketi doğrultusunda dilde sadeleşme görülür.

• Halkın yaşantısı, memleketin durumu, doğa ve va­tan sevgisi gibi konular şiirlerde tema olarak işlenmiştir. Toplumsal konuların yanında bireysel temalar da işlenmiştir.

• Bu dönem şiirlerinde öğreticilik ön plandadır.

• Ziya Gökalp çevresinde gelişen şiirlerde Türkçülük düşüncesi yansıtılmıştır.

• Yerli kaynaklardan yararlanma yoluna gidilmiştir.

1. Etkinlik: “Kültür Haftası”, “Ağaç”, “Çınaraltı”, “Hisar” adlı dergilerde şiirleri yayımlanan şairler kimlerdir?

KÜLTÜR HAFTASI: Peyami Safa ile İlhami Safa’nın yirmi bir hafta çıkardıkları bir dergidir.

Bu dergide şiirleri yayımlanan şairler: Ahmet Hamdi Tanpınar, Sabri Esat Siya- vuşgil, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Halit Fahri Ozansoy, Cahit Sıtkı Tarancı…

AĞAÇ: Necip Fazıl Kısakürek tarafından çıkarılmıştır.

Ağaç dergisinde şiirleri yayımlanan şairler: Necip Fazıl Kısakürek, Ahmet Hamdi Tanpınar, Ahmet Kutsi Tecer, Ahmet Muhip Dıranas, Ziya Osman Saba, Cahit Sıtkı Tarancı, Sabahattin Eyüboğlu…

ÇINARALTI: Orhan Seyfi Orhon ve Yusuf  Ziya Ortaç’ın birlikte çıkardıkları “Türkçü” fikir dergisi olan Çınaraltı dergisinde şiirleri yayımlanan şairler şunlardır: Orhan Seyfi Orhon, Yusuf Ziya Ortaç, Nihal Atsız, Behçet Kemal Çağlar, Faruk Nafiz Çamlıbel, Halit Fahri Ozansoy, Zeki Ömer Defne…

HİSAR:  Dergiyi fiilen çıkaran kişi Mehmet Çınarlı’dır. Hisar‘ın yayınlanmasında ve Hisartopluluğunun oluşmasında Munis Faik Ozansoy yol gösterici rol üstlenmiştir. (Bakınız Hisar dergisi –vikipedi) Hisar dergisinde şiirleri yayımlanan şairler: Munis Faik Ozansoy, Ilhan Geçer, Musta­fa Necati Karaer, Nevzat Yalçın…

Yolcu ile Arabacı

— Gurbet ademden kara, hasret ölümden acı,

Ne zaman tükenecek bu yollar, arabacı?

— Henüz bana “Yolunun sonu budur!” denmedi,

Ben ömrümü harcadım, bu yollar tükenmedi

— Atları hızlı sür ki köye pek geç varmasın,

Nişanlımın gözleri yollarda kararmasın.

— Düştüğüm yollar gibi sonsuzdur benim tasam,

Bekleyenim olsa da râzıyım kavuşmasam…

— Bir kere görse gözüm köyün aydınlığını

Kül bağlar içerimde bu kızıl kor yığını.

— Senin de yolun biter, diner gözünde yaşlar,

Benim uğursuz yolum bittiği yerde başlar!

Faruk Nafiz ÇAMLIBEL

SAYFA 77

1. Metni aşağıda verilen başlıklara göre inceleyiniz:

a. Ölçü ve ölçünün işlevi

b. Uyak şeması

c. Nazım birimi

Şiirin ölçüsü hece ölçüsüdür. Ölçü, şiire ahenk ve ritim katmıştır.

Şiirin uyak şeması: aabb ccdd ….

Şiirin nazım birimi: Dörtlük

2. Metni oluşturan birimler hangi tema etrafında bütünleşmiştir?

Tema: memleket özlemi

Şiiri oluşturan birimler bu tema etrafında bütünleşmiştir.

3. Metnin teması tarihî olaylarla mı yoksa halkın günlük yaşantısıyla mı ilgilidir? Söyleyiniz.

Halkın günlük yaşantısıyla ilgilidir.  Günlük hayatta karşılaşılabilecek bir tema işlenmiştir.

4. Metnin temasının edebiyatımızda daha önce ele alınıp alınmadığını söyleyiniz.

Memleket özlemi teması Milli Edebiyat Dönemi’nde işlenmiştir. Örnek Rıza Tevfik Bölükbaşı’nın şiirleri

5. Metinde Anadolu ile ilgili olan motifleri belirleyiniz.

O dönemin Anadolu hayatıyla ilgili motifleri görebiliyoruz.

At arabasıyla yolculuk yapılması, yolcunun köye kavuşma arzusu, memlekette sevgilinin beklemesi…

6. Metnin dil ve söyleyiş özelliklerini belirleyiniz. Metinde ses akışı nasıl sağlanmıştır?

Metinde halkın konuşma diline yakın dil kullanılmış. Şair duygularını bir yolcunun diliyle aktarıyor. Yolcu ile arabacının karşılıklı konuşmaları biçiminde sunulan anlatım aynı zamanda öyküleyici bir nitelik taşımaktadır.

7. Metinde geçen söz sanatlarını bulunuz. Bu söz sanatlarının metindeki işlevini açıklayınız.

Yolcu ile Arabacı şiirindeki söz sanatları:

dörtlük:

Gurbet, yokluğa (adem), hasret, ölüme benzetiliyor. TEŞBİH

Ne zaman tükenecek bu yollar arabacı? Soru anlamı var. İSTİFHAM

Gurbet, hasret, yol sözcükleri arasında anlam ilgisi vardır. TENASÜP

dörtlük:

“Nişanlımın gözleri” tamlamasında “gözleri” sözcüğü ile şairin nişanlısı kastediliyor. AD AKTARMASI (MECAZ-I MÜRSEL)

“Düştüğüm yollar gibi sonsuzdur benim tasam.” Tasa yollara benzetiliyor. TEŞBİH

3 . dörtlük:

“Kül bağlar içimde bu kızıl kor yığını” dizesinde “kızıl kor yığını” ile özlem dile getirilmiştir. İSTİARE (açık istiare)

Bitmek, başlamak, kızıl kor yığınının kül bağlaması ifadeleriyle TEZAT

Edebi sanatlar, metnin anlatımının daha etkileyici ve güzel olmasını sağlar.

8. Metinde halk şiirimizin hangi unsurlarına rastlanmaktadır?

Hece ölçüsünün kullanılması, açık, sade bir dil, halkın günlük yaşantısı ve duyguları

Yukarıda ifade edilenler halk şiirimizde görülen unsurlardandır.

9. Metinde geçen millî ve mahallî unsurları belirleyiniz. Sizce bu unsurlar modern şiirin hangi olanaklarından yararlanılarak ifade edilmiştir?

“Memleket özlemi, köy, at arabası, nişanlının bekleyişi” milli ve mahalli unsurlardır.

Bu unsurlar, modern şiirin biçim özelliğinden  yararlanılarak dile getirilmiştir.

10. Metinde Batılılaşan Türk şiir geleneğinden nasıl ve hangi ölçüde yararlanılmıştır? Açıklayınız.

Ses ahengi, doğal söyleyiş

Hece ölçüsünün kullanılmasını da ekleyebiliriz.

11. Metnin yapı unsurlarını, temasını, dil ve anlatım özelliklerini dikkate alarak hangi geleneğe ait olduğunu belirleyiniz.

Metin Cumhuriyet Dönemi Milli Edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiir geleneğine uygun olarak yazılmıştır.

13. Metinde dile getirilen duyguların günümüz koşullarında yaşanması mümkün müdür? Açıklayınız.

Metinde dile getirilen duygular, günümüz koşullarında da yaşanabilir.

sayfa 79

1- ahenk uyak redif ve kelime tekrarları iel sağlanmıştır

2-ses akışı uyak ve sözcük tekrarları ile sağlanmış

3-söz sanatları:

bir göğüs sözü ile bir insan kast edilmiş -mecazı mürsel

destan kaside sözcükleri anlam yakınlığı olan sözcükler-tenasüp

geri gitsin ifadesi tekrarlanmış-tekrir

destanın öksüz olması-teşhis

4-eğik anlatım ön planda

5-vurgu yüksek olup yiğitçe bir söyleyiş var. destan türüne yakın

6-şehitler tepesi çiçekler türbeler memleket manzarasını canlındıran unsurlardır

7-metin dize sayısı frklı bentlerden oluşmuş.kahramanlık teması etrafında bentleri dile getiren duygular bir araya gelmiş

8-tema türk tarhinde yapılan bağımsızlık savaşlarına işaret etmekte. şiirde çanakkale zaferi veya kurtuluş savaşı gibi tarihi olaylar sezdirilmeye çalışılmış

9-bayrak,vatan,millet kahramanlık temaları arif nihattan önce edebiyatımızda ele alınmış

10-açık sade bir dil,yiğitçe söyleyiş,halkın duyarlı olduğu konu

11-şiir cumhuriyet dönemi milli edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiir geeneğine uygun yazılmış

Sayfa 80

1-siz yapın

2-Bir Bayrak Rüzgar Bekliyor’ a milli duyarlılık yolcu ile arabacıda ise memleket sevisi ön plandadır

3-bir bayrak rüzgar bekliyor: ses ahengi keleme tekrarları ve uyaklarla sağlanmış. açık ve sade bir dil kullanılmış kahramanlık teması işlenmiştir. serbest nazım şeklinde yazılıp ölçü yoktur

bayrak: ses ahengi keleme tekrarları ve uyaklarla sağlanmış. açık ve sade bir dil kullanılmış. şehadet teması işlenmiş olup dörtlük birimi ile yazılmıştır. 5 li hece ile yazılmış.

81 Sayfa 

4-b) Romans: ses ahengi keleme tekrarları ve uyaklarla sağlanmış. açık ve sade bir dil kullanılmış ölüm korkusu teması işlenmiştir. hece sayısı dokuz olup nazım birimi dörtlüktür

Gül Eksilmesin Penceremden: ses ahengi keleme tekrarları ve uyaklarla sağlanmış. açık ve sade bir dil kullanılmış bekleyiş teması işlenmiştir. hece sayısı 7'li olup nazım birimi dörtlüktür

Sayfa 83

5 b) Yas: uyak ve rediflerle ses ahengi sağlanmış, açık ve sade dil kullanılmış, matem teması işlenmiş, dörtlük birimi ve hece ölçüsü ile yazılmış.

Irkımın Türküsü: (sorubak.com/forum katkılarıyla) uyak ve rediflerle ses ahengi sağlanmış, açık ve sade dil kullanılmış, yiğitçe söyleyiş var, Türklük teması işlenmiş olup dörtlük birimi ve hece ölçüsü ile yazılmış.

Sayfa 85

6- b) b

Bingöl Çobanları:  uyak ve rediflerle ses ahengi sağlanmış., bentler halinde yazılmış aabbcc biçiminde uyak vardır açık ve sade dil kullanılmış, tabiat teması işlenmiş, betimlemeye başvurulmuştur

Göz Gördü Gönül Sevdi: uyak ve rediflerle ses ahengi sağlanmış, serbest nazımla yazılmış Anadolu insanı teması işlenmiş. açık ve sade dil kullanılmış.

Sayfa 86

1 e

2 d d y

3 milli mücadele, öz, memleketçi, açık ve sade

4 e