25 Ekim 2013 Cuma
MEZOPOTAMYA MEDENİYETLERİ
Güneydoğu Anadolu Torosları’ndan başlayarak Basra Körfezi’ne dökülen Fırat ile Dicle Nehirleri arasından kalan bölgeye Mezopotamya denir.
Mezopotamya medeniyeti, başta Anadolu, Ege ve Mısır medeniyetleri olmak üzere birçok medeniyeti etkilemiştir.
SÜMER
Orta Asya kökenlidirler. M.Ö. 4000 yılında güney Mezopotamya’ya gelmişlerdir.
Şehir devletleri halinde yaşamışlardır. (Ur, Uruk, Kiş, Lagaş, Nippur)
Rahip – Kral özelliği görülür.
Çok tanrılı inanç vardır, ahiret inançları zayıftır.
Ziggurat denilen çok katlı, çok amaçlı tapınakları vardır.
M.Ö. 3500 (yaklaşık) yılında çivi yazısını bulmuş ve tarihi çağları başlatmışlardır.
Urgakina kanunları tarihte bilinen ilk yazılı kanunlardır. (Bilinen ilk hukuk devleti Sümerler).
Kanunlar hafiftir ve fidye esası vardır.
Gılgamış, Yaratılış, Tufan gibi dini nitelikli destanları vardır.
Herkes askerdir.
Taş olmadığı için kalıcı mimari eserleri yoktur.
Astronomi, takvim, matematik gelişmiştir.
AKAD
Sami kökenlidirler.
Akade adlı başkentleri vardır.
(Tarihte bilinen ilk merkezi devlet veya imparatorluktur.)
İlk düzenli ordu Akadlar’da görülür.
Tarım gelişmiştir. Su kanalları yapmışlardır.
Zafer anıtı ve Agade tapınakları mimari eserleridir.
BABİL
Sami kökenlidirler. Başkent Babillion’dur.
Hammurabi kanunları ilk anayasa niteliğindeki kanunlardır.
Sümer Urgakina Kanunlarına göre serttir ve “kısas”a dayalıdır.
Hammurabi kanunları, Mezopotamya’nın Samileştirilmesini amaçlar.
Rahip-Kral özelliğine son vermiş, ilk dünyevi devlet, ilk mutlak krallığı kurmuştur.
Yahudiler, II. Babil devleti zamanında sürgün edilmiştir.
Babil Asma Bahçeleri
ve Babil Kulesi meşhurdur.
ASUR
Merkez Ninova’dır.
Kuzey Mezopotamya’da kurulmuştur.
Bölge tarıma elverişli olmadığı için ticaretle uğraşmışlardır.
Anadolu’nun içlerine kadar (Kayseri – Kültepe) gelmişler, koloniler kurmuşlar ve burada çivi yazılı tabletler bırakmışlardır.
Anadolu’da tarihi çağları başlatan ve ilk yazıyı getiren Asurlar’dır.
İlk sömürge imparatorluğudur.
Asur kanunları çok sert ve vahşidir.
İlk kütüphane Ninova’da kurulmuştur.
ELAM
Başkentleri Sus’tur. Sami kökenlidirler. Önemli bir varlık ortaya koyamamışlardır.
İRAN
İran’da ilk Partlar, sonra Medler yaşamıştır. M.Ö. 6. y.y.’da Persler Medler’i yıkmışlardır.
Çok büyük bir imparatorluk kurmuşlardır.
(İndus Nehri’nden Ege Denizi’ne, Kafkaslardan Basra Körfezi’ne kadar)
Ülkeyi “satraplık” denilen eyaletlere ayırmışlardır.
Ticaret yolları üzerinde oldukları için ticaret gelişmiştir.
Tarihte bilinen ilk posta teşkilatını kurmuşlardır.
Zerdüştlük dini (ateşperest) hâkimdir.
Büyük İskender son vermiştir.
İBRANİ
Sami kökenlidirler merkezleri Kudüs’tür.
Dinleri Museviliktir. (Milli bir din). Tanrılarına Yahova, kitaplarına Tevrat denir.
Bilinen ilk tek tanrılı dindir.
Hz. Süleyman zamanında büyük bir devlet haline gelmişlerdir.
Babiller zamanında başlayan sürgün hayatları birkaç bin yıl devam etmiştir.
Hz. Süleyman Mabedi önemli eserlerindendir.
FENİKE
Sami kökenlidirler.
Kuruldukları bölge Lübnan çevresidir.
Tarımdan ziyade denizcilik ve deniz ticaretinde gelişip koloniler kurmuşlardır.
Şehir devletleri halinde yaşamışlardır. (Sidon, Biblos, Sayda, Sur)
Kolonilerine sadece ekonomik amaçlarla gittikleri için uzun süre tutunamamışlardır.
Alfabeyi (harf yazısı) ilk kez Fenikeliler bulmuştur. (Daha sonra İyon, Yunan ve Romalılar geliştirmiştir, Latin Alfabesi oluşmuştur.)
MISIR
Kapalı bir bölge olduğu ve toplumun tutuculuğundan dolayı çevreden fazla etkilenmemişler, bu yüzden tarih öncesi dönemleri sırasıyla yaşan tek toplumdur.
Önceleri Nom (veya Nomos) denilen şehir devletleri vardır. Sonraları merkezi krallık gerçekleşmiştir.
Değişik hanedanlar yönetime hâkimdir.
Firavunlar tanrı – Kral özelliği gösterirler. (Bu özelliklerinden dolayı hukuk sistemi gelişmemiştir.)
Çok tanrılı dinler görülür.
İlk vezirlik (kâtip) sistemi Mısırlılarda görülür.
Ahiret inancı kuvvetlidir. Bu nedenle mumyacılık ve anıt-mezar (piramit) yapımı gelişmiştir.
Tıp, eczacılık, kimya, matematik, geometri, takvim, hiyeroglif (resim yazısı) gelişmiştir.
M.Ö. 1280’de Hititler ile yaptıkları ve Suriye’yi paylaştıkları “Kadeş Antlaşması” bilinen ilk dostluk ve ittifak, aynı zamanda ilk yazılı antlaşmadır.
Keops, Kefren önemli piramitlerdir.
KAFKAS MEDENİYETİ
İSKİT / SAKA
Önce Orta Asya’da görülen İskitler, Karadeniz’in kuzeyindeki bozkırlara gelerek yerleşmişlerdir.
Atlı göçebe yaşamışlar, hayvancılıkla uğraşmışlardır.
Alper Tunga ve Şu adlı destanları vardır.
Anadolu’ya kadar akınlarda bulunmuşlardır.
Bilinen ilk Türk topluluğudur.
