12.Sınıf Türk Edebiyatı 26-46 Kitap Cevapları - Lider Yayınları 2013-2014

Yazar : Unknown 25 Ekim 2013 Cuma

Sayfa 20

HAZIRLIK ÇALIŞMASI

1-deneme, makale, fıkra ile ilgili internette ilgi çok. siz yaparsınız
2-Gezi Türünün Gelişimi
Gezi türünün uzun bir geçmişi vardır. Bu günkü tanımına ve niteliğine tam uymasa da çok eski çağlarda gezi türünden sayılabilecek örneklerin bulunduğu bilinmektedir. Eski Yunanistan'dan başlayarak günümüze kadar çeşitli ülkelerden birçok gezgin, elçi, şair ve yazar gezip gördükleri yerleri anlatan eserler meydana getirmişlerdir.

Başka ülkelere yapılan yolculuklarla ilgili ilk gezi yazılarına örnek olmak üzere M.S. 448'de Hun hükümdarı Atilla'ya gönderilen elçilik heyetinde görevli tarihçi Priskosun eseri ile M.S. 568 de Kilikyalı Zemarkhos'un Göktürkler ülkesinde Bizans İmparatorluğu elçisi iken tuttuğu notları gösterebiliriz.

İranlı şair ve din adamı Nasır Hüsrev 'in hac maksadıyla yaptığı Mekke gezisini ve bu arada Mısır ve Anadolu'nun doğusunda gördüklerini anlatan 'sefername' adlı eserini de ilk gezi kitapları arasında sayabiliriz.

Gezi türünün ilk önemli eselerini verenlerin başında şüphesiz Venedikli ünlü gezgin Marco Polo ile yine ünlü Arap gezgini İbn-i Batuta'yı anmamız gerekir.

Anı gelişimi:
Anı’nın eski karşılığı ‘hatıra’dır. Edebî bir tür olarak anı, bir kişinin aklının erdiği dönemden itibaren görüp yaşadığı, kendisi ve toplum için önemli gördüğü olayları ve durumları belli bir sistem içinde yazıya döktüğü, genellikle, otobiyografik metinlere denir. Otobiyografi, kişinin yalnızca kendisiyle ilgili bilgileri verirken anı, hem bireysel hem de sosyal anlamda bilgi içerir. Günlük tutan yazar, sıcağı sıcağına o günün olay, yaşantı ve düşüncelerini aktarırken; anı yazarı, tarih olmuş eski zamanların olaylarını belleğe ya da belgelere dayalı olarak ortaya koyar. Bu bakımdan anı metinleri yalnızca hatırlanabilen, unutulmayan, kaydedilebilen olayları içerdiği için tarihi aynen aksettirmekten uzaktır, büsbütün objektif olması beklenemez. Toplumların sosyal hayatlarında anı aktarmak önemli bir gelenektir. Özellikle yaşlı insanlar kendilerinden daha genç kimselere daha önce görüp geçirdiklerini, yaşadıkları ilginç olayları anlatırlar.

Anı yazma geleneği, Tanzimat döneminde, kimi devlet adamlarında batıdaki meslektaşlarına olan özentiden başlamış ve giderek günümüze kadar gelmiştir.

Tanzimat öncesindeki şuara tezkireleri, menakıpname, siyer, vekayi’name, gazavatname, fetihname, sefaretname gibi eserler bilinen anlamıyla birer anı eseri olmasalar da bu türe özgü özellikleri taşırlar.

Anılar konuları itibariyle genellikle siyasî ve edebî olmak üzere iki kategoride değerlendirilmektedir. Bunlar kesin sınırlandırmalar değildir. Bir siyasî anı kitabında edebî anılar da olabilmektedir. Kimi anı kitapları da toplum içinde belli özellikleriyle seçilmiş kişilerin portrelerinden oluşmaktadır. Halit Fahri Ozansoy Edebiyatçılarımız Geçiyor (1939), Yahya Kemal Beyatlı Siyasî ve Edebî Portreler (1968); Yusuf Ziya Ortaç Portreler (1960); Hakkı Süha Sezgin Edebî Portreler’i (İstanbul 1997); Beşir Ayvazoğlu Defterimde 40 Suret (İstanbul 1996)… gibi.

SAYFA 21 VE 22 ETKİNLİK CEVAPLARI

1-8 birimden oluşmuştur
2- ortak tema roman ve şiir okumaktır.
Birinci paragraf: şiir ve roman en çok okuduğumuz türlerdir.
ikinci paragraf:bu ilginin sebebi başkaların yaşamına duyulan meraktır.
üçüncü paragraf: romancıyı eser yazmaya iten sebepler
dördüncü paragraf: romancı ve yaşar iç dünyasındaki yaşamı tüm insanlarla paylaşmak ister
beşinci paragraf: okuyucu yazarın dünyasında kendisine bir yer bulur
……
……

3-1.anlam birimi: şiir ve roman en çok okunan türdür
2.anlam birimi:başkaların yaşantı ve düşünceleri ilgimizi çeker
3.anlam birimi:romancıyı şiir yazmaya iten sebepler vardır

4.anlam birimi:romancı kurudğu dünyayı okuyucu ile paylaşmaktadır
5.anlam birimi: okuyucu okufduğu eserde kendine yer bulur
6.anlam birimi:romanın amacı bir şey öğretmen değil
7.anlam birimi:roman ve şiir kişilerde farklı duygular yaratır
8.anlam birimi:okuma hevesini,gücünü kaybetmemek gerekir
ANA DÜŞÜNCE: roman ve şiir okumak insana çok şey kazandırır.
4-sırasıyla tabloya yerleştiriniz:
giriş,gelişme,gelişme,gelişme,gelişme,gelişme,gelişme,sonuç

5-yazılış amacı: okuyucunun düşüncelerini etkilemek farklı bakış açısı kazandırmak

Sayfa 23 cevapları

6-roamn ve şiir okumanın önemi günümüzde de bir çok platformda tartışılmaktadır. Özellikle kültür ve sanat dünyasında sıkça bu konular irdelenmektedir. Edebiyatımızda var olduğundan bu yana sürekli tartışılmış ve çeşitli yorumlara neden olmuşlardır.
7-teması sesli olarak televizyon, radyo gibi iletişim araçlarıyla da ifade edilebilir
8-
terim: roman, şiir edebiyat, tarih
kavram: gerçek ,varlık, zenginlik, özlem, alın, ilgi, derin, düzen
gündelik hayatla ilgili ifadeler: sevmek, yatakhane, hatırlama, gizlice, didinmek, çalışmak, fırsat bulmak, çanta, şiir, roman
9-metnin dil anlatım özellikleri.
*açık ve sade dil
*açıklayıcı anlatım kullanılmış
*öznel bir anlatıma çoğunlukla yer verilmiş
*karşılaştırma, örneklendirme, çıkarımda bulunma metotlarına yer verilmiş
10-öğretici metin geleneğine bağlı kalınmıştır
11-
Niçin okuruz alanına yazınız: yazar aynı zamanda şiir ve roman eleştirmenidir. bu nedenle roman ve şiirin okuyucu üzerindeki etkisi metinde başarılıdır.

fikri edebi yönü alanına yazınız: Suut Kemal Yetkin (d. 1903, Şanlıurfa, Türkiye) – (ö. 18 Nisan 1980), Türk edebiyatçı, denemeci, edebiyat profesörü.

Yazın yaşamına Suut Saffet takma adıyla şiir ve mensur şiirler yazarak başladı. Estetik, sanat, felsefe, resim konularındaki yapıtlarının yanı sıra, deneme türünde yapıtlar vermiştir. Edebiyatın türlü konuları üzerinde özlü düşüncelerini kaleme alan deneme türünün en başarılı temsilcilerinden olmuştur. 1959-1963 yılları arasında Ankara Üniversitesi Rektörlüğünde bulunmuştur.

Türkiye Büyük Millet Meclisi (1. Dönem) Urfa Milletvekili Şeyh Saffet Efendi'nin oğludur. Devlet Bakanlığı, Fahri Korutürk ve İhsan Sabri Çağlayangil dönemlerinde Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği yapmış İlhan Öztrak'ın kayıpederidir.

TBMM VII. ve VIII. Dönem Urfa Milletvekilliği yapmıştır.

Bazı eserleri[değiştir]
Şiir Üzerine Düşünceler
Günlerin Götürdüğü
Yokuşa Doğru
Düşün Payı
Estetik
Metafizik
Edebiyat Konuşmaları
Edebiyat Üzerine
Yarına İnanmak
Yazılanı Yaşama
Canım Kitap
Büyük Tedirginler (Mustaripler

25. Sayfa Cevapları

1- 7 birimden oluşmuş
2- metnin yazılış amacı: Türk edebiyatının evrensel bir özellik taşımadığını milli ve coğrafi kalıplara sıkıştığı eleştirisinde bulunmak. tüm paragraflar bu düşünceyi desteklemektedir
3-kendisinden öncekilerin milliyetçilik vatanseverlik duyguların ötesine geçmediklerini, evrenselleşmediklerini belirtmekte yani.
4-günümüzde geçerlidir. Günümüzde de edebiyat yazarları eleştirmekte evrensel çizgiye edebiyatımızın yaklaşması ile ilgili olumlu ve olumsuz eleştiriler yapılmaktadır.
5-metnin ana düşüncesi edebiyatımızın evrenselleşmediğidir. yazar 20.yy da yaşamıştır. bu dönemde batılılaşma hız kazanmış, edebiyatın geçirdiği değişim süreci tartışılmıştır. bazı yazar edebiyatın geçmişten tamamen koptuğunu bazıları ise edebiyatın batılılaşmadığını öne sürmüştür. yazarda bu kapsamda düşüncelerini dile getirmiştir.
6-radyo ve televizyon
7-savunduğu düşünce: yazarlarımız belli temaların dışına çıkmadıklarından evrenselleşmediler.
8-
TERİM: edebiyat, felsefe ,şiir roman
KAVRAM: milliyetçilik, zeka, ahlak, varlık, heyecan, bilgi
İFADELER: dünya görüşü, ifade, dava, sevgili, basit, kalite
9-Milli edebiyat geleneği yansıtılmakta. sade bir dil, dönemin nesir dili etkisi var.
4 etkinlik:
edebi yönü alanına yazınız:
Peyami Safa nın ilk görünen vasfı, kendi kendini yetistirmis, kültürlü, cok yanlı bir yazar olmasıdır. Bu niteligi dolayısıyle bircok bilgi dalında yazabilmis, tartısmalarda agır basmıstır. Estetik ve sosyal bilimlerin hemen her kolunda (resim,musiki,edebiyat…gibi) bilgi ve görüs sahibidir.Bu ilimlerin Dogu ve Batı daki gelismelerini izleyerek fıkra ve makalelerinde, hatta(biraz kusur sayılacak genislikte )romanlarında kullanmıstır. Hele tıp ,sosyoloji ve psikolojideki malumatı bu ilimlerin uzmanlarını imrendirecek kıvamdadır. Romancılıktaki kudreti ölcüsünde roman nazariyelerini de bildigi görülmektedir. Batı yayınlarından okudugu şeyleri aynen tekrarlamayıp kendince bir senteze kavusturması ,seckin ve aydın kisiligini belirtmektedir.

Esele olan ilişkisi alanına yazınız:
Peyami safa eleştirileriyle de tanınan bir yazardır. bu metinde batılılaşma sorununu kendi penceresinden değerlendirmiş çözüm önerilerinde bulunmuştur.

25-28. Sayfa Etkinlik Cevapları

1- Yazarın metni yazmasının amacı Niğde-Kayseri arasındaki yolculuk izlenimlerini paylaşmaktır. İletmek istediği düşünce ise otorayın ulaşıma getirmiş olduğu kolaylıktır.

2-paragraflar halinde ve bir plan içerisinde yazılmış metin. Birimler arasında anlam bütünlüğü var giriş ,gelişme sonuç bölümlerinde düşünceler dile getirilmiş.

3-giriş: Niğdeye yaklaşırken şairin şiirine konu olan hanın görülmesi
gelişme: Faruk Nafız dönemi ile şimdiki ulaşım imkanların karşılaştırılması, yolculuğun şiire etkileri
sonuç: yeni buluşların edebiyattaki romantizmi olumsuz etkilemesi

4-Ana düşünce şu: edebiyattaki romantizmi yeni buluşlar nedeniyle gittikçe kaybolmakta. bu sorun günümüzde devam etmekte yeni buluşla insanları duygusallığa sevk etmesi, taklitçiliğin artması, yaratıcılığın azalması günümüzün de sorunudur. Bu sorunlar günümüzde görsel ve yazılı basında dile getirilmektedir.
5-teknolojinin hızlı geliştiği bir dönemde eski şair ve eserlerin derinliği, yaşamla yakınlığı daha çok hissedilmiştir.
6-terim: oya, demokrat, otoray, şilte, tayyare, spleen, şiir
kavram: hüzün, karanlık, şüphe, mesafe, korku, yas, icat
gündelik hayat: işaret etmek, oturan ,şehir, iyi seçememek, ağaç kümeler, eteğini sarmak

7-açık ve sade bir dil, gerçek anlamda kelime kullanımı, öyküleyici, betimleyici anlatıma başvurulmuş, birinci tekil ağzı kullanılmış
8-cumhuriyet dönemi nesri geleneğine uygun yazılmış
9-Yazar, öykü, roman ve oyunlarıyla edebiyatımızda önemli bir yere sahiptir. Kahramanları genelde tek yönlüdür. Olay kahramanlarını çevreyle birlikte verir.
Anadolu insanını iyi tanıdığını eserlerinden anlaşılır. Bazı eserlerinde genç cumhuriyetin toplumsal ideallerini işlemiştir. Reşat Nuri Güntekin eserlerine konuşma dilinin zenginliğini zorlanmadan yansıtır.

Sayfa 31
1-Geçmişte yaşadığı bir olayı paylaşmak için yazmıştır.
2-ileti: edebiyat yazarları işgal altındaki yurdumuzdaki halkın kurtuluş mücadelelerine çok önemli katkı sağlamışlardır.
Düşünce paragraflarda çeşitli boyutlarda ele alınmış. İşgalin yazarlar üzerindeki etkisi, yazarlardaki milli irade gücü, yazarlardaki imtiyaz ve cesaret ayrı ayrı paragraflarda ele alınmıştır.
3-Kronolojik sıraya dikkat edilmiştir. önce İzmir’in işgali, sonra halkın tepkisi gibi olaylar sırasıyla anlatılmıştır.
4-evet işlenmekte ve ilgi görmektedir
5-Evet arasında bir ilişki vardır. Bağımsızlık mücadelesi ile ilgili anılar ve olaylar her zaman ilgi görmüş yazarda kendi çevresindeki olayları esere konu olarak seçmiştir
6-Evet edilebilir. Günümüzde de Kurtuluş Savaş ı konusu bir çok dalda ele alınmakta özellikle tiyatro ve sinema bunların başında gelmektedir.
7-metin milli irade çevresinde yazılmıştır
8-terimler: dergi, imtiyaz, makale, gazete
kavramlar: merak, suç, siyaset, matem,
ifadeler: rıhtım, çarpışma, haber, toplantı,

metin Cumhuriyet dönemi nesrinin dil ve anlatım geleneğine uygun yazılmıştır.
9-Sabiha Derviş Sertel (1895 – 2 Eylül 1968), Türk gazeteci, yazar.
Gazeteciliği meslek olarak benimsemiş ilk Türk kadın yazardır.[kaynak belirtilmeli] Türkiye’de feminizmin öncüleri arasında sayılır. Sol görüşlü bir yazardır.
Türk basın tarihinde önemli bir isim olan Zekeriya Sertel’in eşidir.
Kitapları
Tevfik Fikret – Mehmet Akif Kavgası (1940)
Tevfik Fikret İdeolojisi ve Felsefesi (1946)
Roman Gibi (1969)
Gazeteciliğe eşiyle birlikte Büyük Mecmua adlı haftalık dergiyi çıkararak başladı. Halide Edip'in başyazarı olduğu ve Falih Rıfkı, Köprülüzade Fuat, Reşat Nuri, Faruk Nafiz, Ömer Seyfettin gibi aydınların yazılar yayınladığı Büyük Mecmua’da, kadın sorunlarına eğilen yazılar yazdı. 1917 yılında ilk çocuğu Sevim dünyaya geldi.
Sayfa 32 Cevapları
1-okuyucuya iletmek istediği düşünceyi daha iyi anlatmak için lokantacı ve ressam arasındaki olayı örnek göstermiştir
2-metin paragraflardan oluşmuştur
bu paragraflar metnin iletisini desteklemektedir
3-sanat ve edebiyatın bir birtakım olduğunu belli bir sürecin ürünü olduğunu açıklamakta
4-günümüzde de geçerliliğini korumakta. Çünkü sanatın kültür ve anlayış birikimi olduğu günümüzde geçerliliğini koruyan bir düşünce
5-siz cevaplayınız.

SAYFA 33
6-Yazar Tanzimat sanatçılarının dışlandığı bir dönemde bu yazılı kaleme almıştır. Özellikle yaşadığı dönemde Tanzimat sanatçılarının yok sayıldığını düşünürsek yazar dönemi sosyal gerçekliliği etkisi altında kaleme aldığını düşünebiliriz
7-yazar kendinde önceki edebiyatçı ve yazarları şairleri değersiz bulan aydınları eleştirmektedir. Ona göre eksikliklerine göre Tanzimat sanatçıları yerli bizim sanatçılardır. Tanzimat sanatçıları batılılaşmanın ilk temellerini atmış çağdaş edebiyatın önünü açmışlardır.
8-bu kelimelerden yararlanması dilin açık sade ve anlaşılır, akıcı olmasını sağlamıştır
9-metin cumhuriyet nesrin geleneğine uygun yazılmıştır

SAYFA 34
1- herkes istediği biçimde ibadet edebilir, dinler arasında ayrım yoktur, insanlar inanç ve din bakımında kanun önünde eşittir
2-Din ve Vicdan Özgürlüğü, insan haklarının önemli bir bölümünü teşkil etmektedir Bu nedenle dinin, canın, aklın, neslin ve malın korunması bütün semâvî dinlerin olmazsa olmaz şartıdır Buradan hareketle din ve vicdan özgürlüğünün tarihin her döneminde fert, toplum ve milli bütünlük açısından önem arzettiğini görüyoruz

Din ve Vicdan özgürlüğünün temel unsurları îmân etme, bağlı bulunduğu dinin esaslarına göre amel etme, onu öğrenme, öğretme, tebliğ etme emir ve yasaklarına riâyet etmek gibi hususlardır

Vicdan ise iyiyi kötüden, hayrı şerden ayırmaya yardımcı olan ve insana iyilik yaptığı zaman huzur ve sevinç, kötülük işlediği zaman pişmanlık, elem ve ızdırap veren ahlâkî bir duygudur

Din ve vicdan hürriyetinin olmadığı yerde kavga, düşmanlık ve kin vardır.
3-Atatürkçü düşüncede lâiklik başka milletlerdeki uygulamalardan farklıdır. Çünkü halkı müslüman olan ve lâikliği uygulayan tek ülke Türkiye’dir. Batı’da lâikliği uygulayan ülkelerin dinleri, millî kültürleri, değer yargıları, örf ve âdetleri… Türkiye’dekinden farklıdır
Atatürkçü düşüncede lâikliğin, kendine özgü bir özelliği olduğu anlaşılmış, bize göre şu temel unsur ve özellikleri taşıdığı sonucuna varılmıştır:
a) Din ve vicdan hürriyeti,
b) Resmî bir devlet dininin bulunmaması,
c) Devletin din ve mezhep ayrımı gözetmemesi,
ç) Devlet kurumlarıyla din kurumlarının ayrılmış olması,
d) Devlet yönetiminin din kurallarına bağlı olmaması.

a- Türkiye Cumhuriyetinde lâikliğin, birinci temel unsuru ve özelliği, din ve vicdan hürriyetidir. Nitekim Anayasamızda, “Herkes vicdan, dinî inanç ve kanaat hürriyetine sahiptir” (Madde: 24) denilmektedir. Din ve vicdan hürriyeti, inanç ve ibadet hürriyetini de kapsamaktadır. Nitekim Atatürk de şöyle demektedir: “Lâiklik, yalnız din ve dünya işlerinin ayrılması demek değildir. Tüm yurttaşların vicdan, ibadet ve din özgürlüğü de demektir”. “Din ve mezhep, herkesin vicdanına kalmış bir iştir. Hiçbir kimse hiçbir kimseyi ne bir din ve ne de bir mezhep kabulüne icbar edebilir”. “Türkiye Cumhuriyeti’nde her yetişkin dinini seçmekte hür olduğu gibi, belirli bir dinin merasimi de serbesttir. Yani ibadet hürriyeti vardır”

ANLAMA VE YORUMLAMA CEVAPLARı

1-açıklık: laikliğin Türkiye’de doğuşu cumhuriyetle başlar
duruluk: Yurttaşlar dini mezhebini seçmekte özgürdür
akıcılık: vatandaşların dini inanışlarına kimse karışamaz
yalınlık: devlet dinler arasında bir ayırım gözetmez

2-sırasıyla tabloya yazınız
deneme
makale
gezi
anı
fıkra
bilimsel makale

Lider Yayınları (Cumhuriyet Döneminde Öğretici Metinler) Ölçme ve Değerlendirme – Sayfa 41

12. Sınıf Türk Edebiyatı Kitabı Cevapları (Cumhuriyet Döneminde Öğretici Metinler)

Ölçme ve Değerlendirme

1. Aşağıdaki cümlelerin bildirdiği yargılar doğru ise karşılarına “D”, yanlış ise “Y” yazınız.

• Öğretici metinlerde güdülen temel amaç etkileyiciliktir. ( Y )

• Tarihsel olayları konu alan metinlere “tarihî metin” denir. ( D)

• Evrenin oluşumu, insanlığın varlığı ile ilgili sorulara yanıt olması için üretilmiş bilgiler felsefi bilgi grubunda yer alır. ( D )

2. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız.

• Öğretici metinlerin yazılış amacı bilgi vermektedir.

• Öğretici metinlerde anlam birimleri bir ana düşünce etrafında birleşir.

• Öğretici metinlerin dilinin belirgin özelliği açıklayıcı ve nesnel olmasıdır.

3. Aşağıda verilenlerden hangisi öğretici metin türlerinden biridir?

A) Masal B) Hikâye

C) Roman D) Röportaj

E) Fabl

CEVAP: D

4. Aşağıda verilenlerden hangisi “Laiklik” ilkesine aykırıdır?

A) Sosyal hayatta serbestlik B) Din ve vicdan hürriyeti

C) Düşünce özgürlüğü D) Başka inançlara saygı

E) Dogmalara bağlılık

cevap: E

2. ÜNİTE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

1. Öğretici metinlerle ilgili aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız.

• Tanınmış kişilerin hayatını anlatan eserlere biyografi denir.

• Makaledesöylenenlerin belgelere, kanıtlara dayanması gerekir.

• Anı metinlerde anlatılanlar kronolojik bir sıra içinde verilir.

2. Aşağıdaki cümlelerin bildirdiği yargılar doğru ise karşılarına “D”, yanhş ise “Y” yazınız.

• Denemelerde öznel bir anlatıma yer verilir. ( D )

• Makalede, konunun ciddiyetine bağlı olarak tarafsız ve bilimsel bir üslup kullanılır. ( D )

• Fıkrada, görüş ve düşünceleri kanıtlama amacı güdülür. ( Y )

• Röportaj gazete çevresinde oluşan öğretici metinlerdendir. ( D )

• Eleştiride eser, yazar, uygulamalar ve dönem ele alınır. ( D )

• Günlükler, yaşanılanların ve görülenlerin günü gününe yazılması sonucu ortaya çıkan metinlerdir. ( D )

3. —. Montaigne (Monteyn)’in kendine dönük, söyleşi havasında, gelişigüzel yazılmış duygusu uyandıran; Bacon (Beykın)’ın ise nesnel, özlü, betimleyici denemeler yazdığı söylenir. İki denemecinin yalnızca biçiminin değil, bakıp yorumladıkları dünyanın da farklı olduğu görülebilir. Montaigne (Monteyn)’in denemelerini, “kendi benliğini anlamak için” oluşturduğu, Bacon (Beykın)’ınsa “değişik alanlarda edindiği gözlem ve deneyimleri insanların yararlanabileceği bir bilgelikle” yazdığı, denemelerinden anlaşılmaktadır.

Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilemez?

A) Denemenin dokusu yazardan yazara değişir.

B) Her denemecinin anlatım biçimi kendine özgüdür.

C) Denemenin konuşma tadı taşıması dilin kullanımıyla ilgilidir.

D) Her denemecinin bir çıraklık bir de ustalık dönemi vardır.

E) Deneme, kişiselliğe dayalı, rahat okunan bir yazı türüdür.

(2009/ÖSS)

Cevap: D

SAYFA 43

4. I. Makale açıklayıcı nitelik

II. Otobiyografi 3. kişili anlatım

III. Köşe yazısı güncel sorunlar

IV. Hitabet seslenme sözleri

V. Masal tekerlemeler

Yukarıdaki numaralanmış terimlerden hangisi karşısındakiyle ilişkilendirilemez?

A) I. B) II. C) III.

D) IV. E) V.

(2010/YLS)

Açıklama: Otobiyografide birinci kişili anlatım vardır. Yazar, kendi hayat hikayesini anlatmaktadır.

5. Aşağıdakilerin hangisinde boş bırakılan yere ayraç içindeki sözcük getirilirse tanımyanlış olur?

A) …………….yazarın herhangi bir konu üzerinde kesin sonuçlara varmadan, kişisel görüş ve düşüncelerini senli benli bir anlatım içinde verdiği yazı türüdür. (Makale)

B) ……………..ünlü kişilerin yaşamlarını, yaptıklarını, yaşadıkları döneme katkılarını anlatan yazı ve kitaplara denir. (Biyografi)

C) Bir kimsenin kendi yaşam öyküsünü kendisinin yazıp anlattığı yapıtlara denir. (Otobiyografi)

D) Bir topluluk önünde belirli bir konuda yapılan etkili ve inandırıcı konuşmalara denir. (Nutuk)

E) Bir yazarın, başından geçen ya da tanık olduğu olay ve olguları bilgilerine, gözlemlerine dayanarak anlattığı yazı türüne denir. (Anı)

doğru cevap A

6. “Ben gazetedeki köşemde roman eleştirileri yapmam. Zaten bu köşenin görevi de eleştiri değildir. Amacım, okuyucuya bazı günlük sorunları tanıtmak, bu sorunlar hakkında düşüncelerimi, derinliğe inmeden, kanıtlamaya kalkmadan söylemektir. Kısa, yoğun, günübirlik yazılardır bunlar.” diyen bir sanatçının özellikle hangi türde yazdığı söylenebilir?

A) Mektup B) Fıkra C) Deneme

D) Makale E) Anı

(1984/ÖYS)

Cevap: B

7. “Her gün yazıyorum. Her gün gazetede çıkıyor bunlar. Güncel sorunlar yanında edebiyat yazıları da yazıyorum. Bunları, hikâyelere benzer, hikâyecikler biçiminde oluşturuyorum. Yazılarımı bu türün bilinen, alışılmış tekniğiyle değil, kendi istediğim gibi yazdım ve okuyucu da bunu benimsedi. Bu da benim için sürekli edebiyat çalışması oluyor.”

Yazarın paragrafta sözünü ettiği yazı türü aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) Makale B) Deneme C) Fıkra

D) Hikâye E) Günlük

(1985/ÖYS)

Cevap: C

SAYFA 44

8. Yazar, bir toplum gerçeğini belirtmek istiyor. Bir çevreyi, bu çevrenin kişilerini görmüş, biliyor. Bundan bir roman çıkarmak istemiş. Ne var ki romanı okuyup bitirdikten sonra, zihnimizde yalnız birtakım olayların izleri kalıyor. Bir de yazarın bunlara karşı yergici tutumu. Yazarın tutumunu beğeniyor, öfkesine katılıyoruz. Ama bu, kitabı deneme ile röportaj arası bir yapıt olmaktan kurtaramıyor. Daha doğrusu ona bir roman tadı kazandırmıyor.

Bu parçada, aşağıdaki edebiyat türlerinden hangisine özgü nitelikler ağır basmaktadır?

A) Günlük

B) Eleştiri

C) Anı

D) Fıkra

E) Makale

(1989/ÖYS)

Cevap: B

9. Yazarın, bilimsel bir konuda iddia ve ispat kaygısı güderek düşüncelerini açıkladığı yazı türüne ne ad verilir?

A) Deneme

B) Anı

C) Eleştiri

D) Röportaj

E) Makale

Cevap: E

10. Türk edebiyatında bu türün örnekleri, Cumhuriyet’ten önce de verilmiştir. Evliya Çelebi’nin “Seyahatname”si edebiyatımızda bu türün ilk örneklerinden biri olarak sayılır. Seydi Ali Reis, Yirmi Sekiz Mehmet Çelebi, Ahmet Mithat Efendi, Falih Rıfkı Atay ve Reşat Nuri Güntekin’in de bu türde eseri vardır.

Bu parçada sözü edilen yazınsal tür aşağıdakilerden hangisidir?

A) Öykü

B) Anı

C) Roman

D) Deneme

E) Gezi

11. Bu, son bir yıl içinde okuduğum romanlar arasında etkisinden uzun süre kurtulamadığım bir çeviri roman. Yazar, bu romanında öncekilerden farklı bir yol izlemiş. Bir kahramanın çevresinde gelişen bir öykü kurgulamış. Abartıyla yalınlığı, komediyle trajedinin özelliklerini bir arada kullanmış. Bir yıl gibi bir zaman dilimini çok az geri dönüşlerle anlatmış. Haftalarca “çok satanlar” listesinde yer alan bu çeviri yapıt, Türk okurundan gördüğü ilgiyi Fransız ve İngiliz okurlardan görmemiş. Bu durum, çevirmenin başarısı olarak değerlendirilebilir.

Bu parçada aşağıdaki yazı türlerinden hangisine ait özellikler ağır basmaktadır?

A) Makale

B) Deneme

C) Eleştiri

D) Fıkra

E) Günlük

(2006/ÖSS)

Cevap: C

12. Nurullah Ataç’la ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Eleştiri türünün gelişmesinde önemli katkıda bulunmuştur.

B) Dilimizin özleşmesine öncülük etmiştir.

C) Konuşma dilindeki devrik cümlenin yazıda da kullanılmasını yaygınlaştırmaya çalışmıştır.

D) Yaşadığı dönemde deneme türünün başarılı bir temsilcisi olmuştur.

E) Öykü alanında da ürünler vermiştir.

(1995/ÖYS)

Cevap: E

13. İnsanların işine yaramayan bir mesleği yapmaktan utanç duyardım.” Bana bu sözü, Aşağı Fırat Bölgesi’nde MÖ 4000 yıllarını araştıran Çinli bir arkeolog söyledi. Kazıdan çıkardıklarını bilgisayara göndermek üzere kodlamaktaydı o sırada. İlk bakışta binlerce yıl öncesinin bir çömlek parçasını ya da bozkır toprağını araştırmayı amaçlayan bir çalışmanın, bilim çevreleri dışındaki insanların ne işine yarayacağı sorulabilir. Tıpkı sözcükleri yan yana, alt alta sıralayarak şiir yazmanın ne işe yaradığının sorulabileceği gibi. Ama günümüzden 6000 yıl önce Sümerlerin kumlu toprakta bitki yetiştirmenin gizini bulduğunu ortaya çıkarmak arkeolojinin insanlığa bir armağanıdır. Bunun gibi ben de sıkıntılı günlerimde Neruda ve Nazım’la konuşarak yaşamımı yönlendirirken şiirin bu yararını nasıl göz ardı edebilirim.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Tanımlama

B) Alıntı

C) Nesnel veriler

D) Karşılaştırma

E) Terimler

(2010/LYS)

Cevap: A

SAYFA 46

14. Yaşadığımız günleri duyurur bize edebiyat dergileri. Yaşamı kalıcı yanlarıyla verir. Hele en taze şiirler, dizeler! Ataç, “Ölürken bana en genç şairin en son şiirinden dizeler okusunlar.” demiş. Ben de her sabah uyanır uyanmaz, her gece yatmadan önce, en yeni dizeleri okurum. Taze dizelerle yaşamak kadar kişiyi gençleştiren, yaşama bağlayan bir şey olamaz. Ne demiş Baudelaire (Bodler): “Sağlıklı bir kişi yirmi dört saat ekmeksiz yaşar ama şiirsiz asla.” Şiir okumanın tadını alırsanız siz de hak verirsiniz bu söze.

Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Tanıklıklardan yararlanılması

B) Olasılık dile getirilmesi

C) Koşul belirtilmesi

D) Öznellik ağır basması

E) Nitelendirmelerden yararlanması

(2010/LYS)

Cevap: B

15. Aşağıdakilerden hangisi, biyografi ile otobiyografi arasındaki farklardan birideğildir?

A) Biyografide dolaylı, otobiyografide doğrudan anlatımın olması

B) Biyografide nesnelliğin, otobiyografide yer yer öznelliğin ağır basması

C) Biyografinin kişinin dış dünyasına, otobiyografinin iç dünyasına yönelik olması